Obecne osiedle Zacisze znajduje się na Wielkiej Wyspie, a jednocześnie mieści się w granicach większego osiedla Zacisze-Zalesie-Szczytniki – dawnej części byłej dzielnicy Śródmieścia. Zacisze zlokalizowane jest w bezpośrednim sąsiedztwie takich zabytków jak “Stara Odra” oraz „Czarna Woda” –  reliktów starego koryta Odry. Poza swoim nietypowym położeniem na mapie Wrocławia, Zacisze posiada również ciekawą historię.

Zacisze jest młodym wrocławskim osiedlem. Pierwsze wzmianki o Zaciszu sięgają dopiero końca XVIII wieku, kiedy niemiecki pułkownik von Münchow założył w tej części miasta folwark, nazwany na cześć króla Prus Fryderyka Wilhelma II –  Wilhelmsruh (z języka niemieckiego – spokój Wilhelma).

Około połowy XIX wieku, w miejscu obecnie istniejącego osiedla, powstała niewielka osada podmiejska, zamieszkiwana przez około 50 osób. Folwark, który jeszcze w 1810 roku należał do klasztoru św. Wincentego, niecałe 40 lat później został wykupiony przez zamożnych wrocławskich aptekarzy.

Zacisze zostało włączone w granice Wrocławia w 1928 roku i właśnie wtedy postanowiono w tej części miasta budować wille wyłącznie dla zamożnych mieszkańców Wrocławia. W latach 30 XX. wieku, na Zaciszu powstało sporo domów jedno oraz dwurodzinnych. Obecna nazwa osiedla została spolszczona w 1946 roku. Wtedy przedwojenne osiedle Spokój Wilhelma (niem. Wilhelmsruh) zostało przekształcone w dotychczas obowiązujące polskie Zacisze.

Na terenie osiedla znajdowała się również stocznia rzeczna, która została zbudowana w latach 20. XX wieku. Statki wyprodukowane na Zaciszu pływały na wodach indonezyjskich, po Kanale Sueskim i Morzu Czerwonym. Niestety wciąż nie wiadomo, co było produkowano w stoczni podczas reżimu nazistowskiego. Całkiem możliwe, że powstawały tam części do U-Bootów – niemieckich okrętów podwodnych. Po II Wojnie Światowej stocznia funkcjonowała jeszcze przez 40 lat, póki nie ogłosiła swojej upadłości pod koniec lat 80. Obecnie po stoczni pozostało niewiele. Nie ma pochylni, zniknęło specjalistyczne wyposażenie, trudno zlokalizować też suchy dok.

Od strony zachodniej osiedle graniczy z tak zwaną Starą Odrą, od strony wschodniej z Czarną Wodą, a od strony północnej płynącymi równolegle do siebie kanałami: Powodziowym i Żeglugowym. Zostały one zbudowane na Odrze w latach 1913-1917, według planów wrocławskiego radcy budowlanego Christiana Nakonza, w ramach projektu modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego.

Warto wspomnieć, iż część osiedla z lotu ptaka stanowi wzór liścia, symbolu zieleni miasta. Kształt zaczyna się od ul. Mianowskiego – stąd rozchodzą się na dwie strony ulice nawiązujące do żył liścia.

Tekst: Grzegorz Szein

Foto: Zbiory Fotopolska