Na pomniki zasłużonych i znanych osób można trafić spacerując po różnych zakątkach Wrocławia. Jednak nie każdy wie, że wiele monumentów, które niegdyś upamiętniały generałów, cesarzy czy biskupów zlikwidowano po 1945 roku. Zostały po nich tylko stare fotografie.
Jednym z nieistniejących już pomników jest popiersie Karla von Holteia, niemieckiego poety romantycznego, pisarza, aktora i reżysera teatralnego, uznawanego za najbardziej barwną postać kulturalną XIX-wiecznego Dolnego Śląska. Autorem popiersia wykonanego z brązu był niemiecki rzeźbiarz – Albert Rachner. Rzeźba przedstawiała Karla von Holteia jako dojrzałego mężczyznę o natchnionym obliczu. Pomnik został umieszczony na Wrocławskim Wzgórzu Polskim, a jego oficjalne odsłonięcie nastąpiło 24 stycznia 1882 r. Pomnik zlikwidowano po 1945 roku.
Z kolei nieistniejący już dziś posąg Carla Gottlieba Svareza, niemieckiego prawnika, jednego z twórców Landrechtu pruskiego, zaprojektował Peter Christian Breuer. Pomnik został odsłonięty w 1896 r. i znajdował się w miejscu obecnego parkingu przed gmachem Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego (Plac Nankiera). Zburzono go w 1945 roku.
Inny pomnik, będący jednocześnie sarkofagiem pruskiego generała, który w roku 1760 obronił Wrocław przed naporem wojsk austriackich – Friedricha Bogislava von Tauentziena, znajdował się w centralnej części obecnego pl. Kościuszki (niegdyś pl. Tauentziena). Pomnik upamiętniał triumf generała, zdobiły go dwie płaskorzeźby – pierwsza z nich przedstawiała obronę Wrocławia w roku 1760, natomiast na drugiej wykuta została scena kapitulacji twierdzy w Świdnicy. Na cokole umieszczono sarkofag z trumną, w której spoczywały szczątki generała. Pomnik wieńczyła rzeźba Bellony – żałobnicy opłakującej stratę bohatera. Odsłonięcie pomnika miało miejsce w 1795 roku, natomiast jego likwidacja 150 lat później, w 1945 roku.
Nieistniejący już dziś pomnik cesarza niemieckiego cesarza Wilhelma I, znajdował się przy dzisiejszej ul. Świdnickiej, w miejscu dawnej III Bramy Świdnickiej. Pomnik powstał w 1896 roku, a jego projektantem był niemiecki rzeźbiarz Christian Behrens. Głównym elementem monumentu był konny posąg cesarza, który miał 6 metrów wysokości. Dwie figury obok pomnika symbolizowały Sztukę Wojny i Sztukę Narodu, natomiast płaskorzeźba na cokole przedstawiała niemieckich książąt składających hołd Germanii. Posąg cesarza nie uległ zniszczeniu podczas II wojny światowej, obalono go podczas uroczystości w dniu 21 października 1945 roku, w której wziął udział pierwszy polski powojenny prezydent Wrocławia, Bolesław Drobner.
Inny pomnik pruskiego władcy, króla Fryderyka Wilhelma III, mieścił się na płycie wrocławskiego Rynku. Jego odsłonięcie odbyło się 12 listopada 1861 roku. Monument składał się z konnego posągu z brązu, stojącego na marmurowym cokole, na którym znajdował się tekst odezwy królewskiej, wydanej we Wrocławiu w 1813 roku. Pomnik został zaprojektowany przez Augusta Stülera i Augusta Kissa. Zlikwidowano go w 1945 roku.
Nie zachował się także Pomnik Zwycięstwa, upamiętniający żołnierzy poległych w wojnie duńskiej (1864), wojnie prusko-austriackiej (1866) i wojnie prusko-francuskiej (1870). Pomysł budowy pomnika pojawił się 21 marca 1872 roku, a jego autorem był płk. von Donat 1 wrocławskiego batalionu rezerwy Landwehry nr 38. Monument zbudowano w dwa lata, a jego odsłonięcie odbyło się 28 czerwca 1874 roku. Pomnik zaprojektował wrocławski architekt Alexis Langer, a autorami rzeźb byli Georg Bähr i Scholz. Miał on postać 25-metrowej iglicy z dwiema mniejszymi iglicami po bokach. Na centralnej iglicy znajdowały się dwie tablice z inskrypcją z nazwiskami poległych żołnierzy. Pomnik ustawiono na obecnym bulwarze Xawerego Dunikowskiego. Po 1945 roku został zniszczony, a jego pozostałości odkryto podczas prac rewitalizacyjnych bulwaru w 2015 roku.
Ostatni, jako jedyny częściowo zachowany monument, znajduje się w Parku Juliusza Słowackiego. Pomnik ku czci architekta Johanna Friedricha Knorra, został zaprojektowany przez Karla Lüdecke w formie neogotyckiej kapliczki na postumencie, otoczonej niewielkim basenem, do którego woda spływała z metalowej głowy lwa. Odsłonięcie pomnika odbyło się w 1878 r. Po II wojnie światowej usunięto górną część pomnika, a pozostałość stopniowo niszczała z upływem lat. W 2017 roku przeprowadzono remont, w ramach którego odtworzono głowę lwa i przywrócono funkcję fontanny.
Tekst: CWC Foto: Fotopolska
